Kurtuluş Savaşı, Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Vakarlı’nın 26 Ağustos 1922’dahi sabaha alın verdiği emirle başlattığı Büyük Hücum ve 30 Ağustos’taki “Başkumandanlık Meydan Savaşı” zaferiyle sonuçlandı.

Serdar Mustafa Kemal Kâmil, Türk ordusunun Halas Savaşı’nda kazandığı bildirme majör zaferin arifesinde, 30 Ağustos sabahında Zafertepe Çalköy’de birliklere saldırı emrini verdi. Onun şahsen yönettiği Dumlupınar’daki kayran muharebesinde kahraman Mehmetçik, Palikarya birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş Deresi yolunun iki yanında tamamen sarıp imha etti.

Nazik Atak ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi 30 Ağustos’ta zaferle noktalandı.

Mustafa Eksiksizlik Vakur, galibiyet sonrası 1 Eylül’de Dumlupınar’da, Günindi Cephesi’ndeki eksiksiz subay ve erlere okunmak üzere yayımladığı bildiride, “Bütün arkadaşlarımın, Rum’da elan apayrı yer muharebeleri da verileceğini ayn önünde bulundurarak ilerlemesini ve herkesin us gücünü ve yurtseverliğinin kaynaklarını kullanarak, yarışmayı bütün gücüyle sürdürmesini talep ederim. Ordular, geçmiş hedefiniz Akdeniz’dir, doğacak!” emrini verdi.

Sığınmacı dramı tıpkısı fotoğrafla dünyayı sarstı

Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları taşıyan şişme bot, Akyarlar Mahallesi ve Aspat açıklarında battı. 8’i bala 12 kişinin hayatını kaybettiği fenomen sonrası ortaya sâdır tabela Türkiye ve dünya kamuoyunda aksiseda uyandırdı.

Doğan Bilgi Ajansı muhabiri Nilüfer Çipo’in çektiği, boğularak hayatını kaybeden kollar arasında bulunan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedine ilişkin fotoğraf, dünyanın sığınmacı krizine bakışını değiştirdi. Hayatını kaybedenler ortada, minik Aylan’ın 3 yaşındaki ağabeyi Galip Kurdi ile annesi Zahidin Kurdi dahi bulunuyordu.

Faciadan kurtulan ata Abdullah Kurdi, “Hep dünyanın bizi görmesini istiyorum. Bilcümle dünyanın gözlerinin bizim üzerimizde olmasını istiyorum. Tığ aynı nâr muammer olabiliriz amma bizden ahir insanların bire bir felaketi yaşamasını istemiyorum.” ifadelerini kullandı.

Abdullah Kurdi, kızı, oğlu ve eşini Suriye’nin Ayn el Arap (Kobani) kentinde toprağa verdi.

Olayın peşi sıra başlatılan sormaca kapsamında adliyeye atıf edilen 3 zanlı, “göçmen kaçakçılığı beğenmek” ve “bilinçli taksirle ölüme sebebiyet vermek” suçlarından tutuklandı.

Suriyeli göçmenlerin dramının simgesi oldu

Cansız bedeni sahile vuran 2 yaşındaki Aylan, arsıulusal kamuoyunda Suriyeli göçmenlerin yaşadığı dramın simgesi oldu.

Başta Avrupa kalkışmak amacıyla ABD ve Orta Şark’dan haddinden fazla sayıda mezun, görüntülerin arsıulusal basında degaje yer bulması üzerine konuyla ait değerlendirmelerde bulundu.

İspanya, Fransa, İtalya başbakanları, göçmen sorununun çözümüne yönelik arsıulusal alanda etap atılması çağrısı yaptı.

Fransa’da iktidarın yanında asıl muhalefetteki Cumhuriyetçiler Partisinin muhteşem isimleri, Suriyeli çocuğun fotoğrafından koyu sıkıntı duyduklarını dile getirdi.

Belli çivi öteki olaylar

29 Ağustos

1521- Türk orduları Belgrad’ı fethetti.

1526- Kanuncu Hükümdar Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Saha Savaşı’nı kazandı.

1855- Osmanlı’da önce makara görüşmesi yapıldı. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla evvel makara Şumnu’dan İstanbul’a gönderildi. Katliam Savaşı’ndan vukuf veren telgrafta, “Müttefik askerleri Sivastopol’a girmişlerdir.” yazılıydı. Türk birlikleri da müttefikler arasındaydı.

1924- Almanya, çarpışma tazminatının ödenmesine ilgilendiren, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı’nı onayladı.

1929- Graff Zeppelin zeplin, 21 çağ süren acun turunu tamamlayarak Lakehurst’a döndü.

1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler, toplama kamplarına gönderilmeye başlandı.

1936- İstanbul’da, tarihi yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlayan Atatürk Köprüsü’nün temeli atıldı.

1938- Nazım Hikmet, Harp Okulu ve Donanma davalarından mecmu 28 sene 4 ay hapse mahkum edildi.

1945- Hükümdar II. Abdülhamid’in 400 milyon dolarlık bırakıt davasını varisleri kazandı.

1947- ABD’li selen adamları, nükleer güç için plütonyumu parçalamayı başardı.

1955- Kıbrıs Konferansı Londra’da toplandı.

1964- Ankara, İstanbul ve İzmir’dahi Kıbrıs üzerine iri yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.

1982- İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman öldü.

1986- Üçüncü Cumhurbaşkanı Mehabet Bayar’ın cenazesi, doğum yeri Umurbey’dahi törenle toprağa verildi.

1988- Ünlü ressam Ermiş Eyüboğlu, 76 yaşında hayatını kaybetti.

2005- Katrina kasırgası ABD’nin güneyini vurdu, 1200 yaşama öldü.

2010- Endonezya’nın Sumatra Adası’ndaki Mount Sinanbug Yanardağı, 400 sene aradan sonraları faaliyete geçti.

30 Ağustos

M.Ö. 30- Eski Mısır’da Kraliçe Kleopatra intihar etti.

1908- Hicaz demir hat açıldı.

1922- Iri Taarruz zaferle sonuçlandı.

1924- Gazi Mustafa Eksiksizlik Paşa, Başkumandanlık Kayran Savaşı’nın ikinci yıl dönümünde, Dumlupınar’da Meçhul Asker Anıtı’nın temelini attı.

1924- Türkiye İş Bankası, önceki işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın bünye sermayesi 1 milyon liraydı.

1930- Ankara-Sivas demir hat hattı ve Sivas İstasyonu, Başbakan İsmet Vakarlı’nın konuşmasıyla hizmete açıldı.

1937- Van Gölü’nde geçmiş vapur seferi yapıldı.

1937- Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’e, 1935’te girdiği Eskişehir Çekicilik Mektebi’nde “tayyareci diploması” verildi.

1952- Erzurum’da Aziziye Anıtı açıldı.

1974- BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs’taki çatışmalar yüzünden evlerini metrukiyet edenlerin cüret ortamında düşüncesiz dönmelerine müsaade verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak karar tasarısını fikir birliğiyle kabul etti.

1977- Orgeneral Kenan Âlem, Kişmiri Kuvvetleri Komutanlığına atandı.

2000- Seyir sanatçısı Gürdal Boğa, otama gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesi’nde kişi veda etti.

2011- Cumhur Reisi Abdullah Gül, 30 Ağustos Galebe Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Günü dolayısıyla Genelkurmay Karargahında planlı törende “Başkumandan” sıfatıyla kutlamaları akseptans eden ilk Reisicumhur oldu.

2013 – 30 Ağustos Galebe Bayramı Resepsiyonu’na ilk kez Reisicumhur Abdullah Gül ocak sahipliği yaptı. Köşk’teki resepsiyona uymazlık liderleri Eksiksizlik Kılıçdaroğlu ve Azamet Bahçeli katılmadı.

2015- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 30 Ağustos Yengi Bayramı nedeniyle “Başkomutan” sıfatıyla ilk kez Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde kabul töreni verdi.

2021- KÖLE Kalıp Kuvvetler Komutanı Orgeneral Kenneth McKenzie, KÖLE güçlerinin Afganistan’dan çekilme sürecinin tamamlandığını açıkladı.

31 Ağustos

869- İslam bilgini Buhari yaşamını yitirdi.

1867- Fransız saz şairi Charles Baudelaire öldü.

1876- V. Amaç tahttan indirildi, adına kardeşi II. Abdülhamit şehriyâr oldu.

1890- Brüksel Genel Senedi ile kul ticareti yasaklandı.

1928- Bertolt Brecht’in “Üç Kuruşluk Opera” ünlü oyununun evvel gösterimi Berlin’birlikte yapıldı.

1930- Vilayet ve şehremanetinin birleştirilmesine karar verildi. Valiler, benzeri zamanda şehremini oldu.

1970- İzmir’üstelik Akdeniz Olimpiyatları’nın yapılacağı Halkapınar Spor Tesisleri, yapım sırasında yandı.

1988- Yalman Temel Kapısı açıldı.

1988- Irak’ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladı.

1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles’ın bozuk eşi Prenses Diana, sevgilisi Dodi halk Fayed ile şoförü Paris’te geçirdikleri gidiş geliş kazasında öldü.

2005- Irak’ın başkenti Bağdat’ta tıpkı köprü üzerinde çıkan yığılışma nedeniyle çoğu Şii hacı adayı bin can hayatını kaybetti.

2015- Kazakistan’ın başkenti Nur Sultan (Astana) gerçek Kumay Kazı Bilimi Kompleksi’nde yapılan kazılarda Türk tarihine ilgilendiren 2 bin almanak bakaya periyot ışığına çıkarıldı.

2016- ÇAKER ile Küba beyninde 1961’üstelik kesilen tarifeli ticari uçuşlar, iki ülkenin ilişkileri normalleştirme kararının ardından baştan başladı.

2017- Irak Başbakanı Haydar ahali İbadi, Türkmenlerin yaşadığı Telafer ilçesinin yıldırı örgütü DEAŞ’tan tamamen kurtarıldığını duyurdu.

2018- Danıştay 2. Ofis Üyesi Mustafa Yücel Özbilgin’in yaşamını yitirdiği, 4 kişinin yaralandığı 17 Mayıs 2006’da planlı silahlı saldırıya ait fail Alparslan Arslan, “ağırlaştırılmış müebbet” ile 72 yıl mapus cezasına çarptırıldı.

2021- Yağır Hasan Efendi’den bugüne mevrut Ortaoyuncuları Kavuğu’nu Münir Özkul’dan devralan Türk tiyatrosunun yüce isimlerinden Ferhan Şensoy, 70 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.

1 Eylül

1481- Galatasaray Lisesi, kerem adamı yetiştirilmesi amacıyla Padişah II. Bayezid aracılığıyla kuruldu. Okulda 1868’da Frenkçe eğitime geçildi.

1715- Beş yaşında tahta geçen, 72 yıl Fransa’yı başöğretmen, Fransızların “Güneş Kralı” XIV. Louis öldü.

1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.

1922- Mustafa Eksiksizlik Ciddi, Başkomutanlık Meydan Savaşı’nın kazanılması konusunda emrini verdi: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”

1923- Japonya’nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde meydana mevrut depremde 300 bin sevimli öldü.

1924- Ankara Fehamet Konservatuvarının temelini oluşturan “Müzik Muallim Mektebi” Ankara’da açıldı.

1925- Birinci Tıp Kongresi Ankara’da toplandı.

1925- Mustafa Eksiksizlik Ciddi’yı Kastamonu dönüşünde Ankara’da karşılayanların ellerinde şapkaları vardı.

1929- Arabi ve Acemce dersleri okullardan kaldırıldı.

1933- Denizyolları İşletmeleri cesamet tekeline alındı.

1939- Almanya’nın Polonya’ya saldırması üstüne II. Acun Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının 50. yılında “Acun Barış Haset” ilan edildi.

1947- Amerikalı Arkalama Antlaşması imzalandı.

1949- İstanbul Radyosu sınama yayınına başladı.

1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman, 67 yaşında İstanbul’da öldü.

1967- Türkiye’deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, hükümeti ihtarname etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların sınır ötesi edilebileceğini açıkladı.

1969- Muammer Kaddafi, Libya’da askeri darbeyle Kral İdris’i devirdi.

1974- Magosa’ya kapalı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk’ün öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.

1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi’ni 9 saat 2 dakikada geçerek dünya rekoru kırdı.

1982- İlk ve ortaöğretimde diyanet dersi mecburi kılındı.

1985- Kuşadası Davutlar yöresinde sâdır orman yangınında bire bir orman bekçisi ile 14 er martir oldu.

1998- Türk sinemasına 46 yıl hizmet veren yönetmen Osman F. Seden ölüm etti.

2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara’ya 30 kilometre uzaklıkta trafik kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül’de yaşamını yitirdi.

2007- İngiliz ordusunun 1930’lu yıllarda yüzlerce Hindu er üzerinde hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.

2013- Küçük Asya Ajansı, Kürtçe malumat yayımına başladı. AA, böylece yayın dilini altıya çıkarmış oldu.

2016- HSYK Umumi Oturmuş, FETÖ soruşturması kapsamında eğreti yerine görevden uzaklaştırılan 543 hakim ve savcıyı meslekten ihraç etti.

2 Eylül

1633- İstanbul Cibali’bile sâdır şişman yangında 20 binden çok bina mecmu oldu. Katip Çelebi’ye bakarak kentin beşte biri yandı.

1651- Mahpeyker Kösem Hükümdar, boğdurularak öldürüldü.

1898- Makineli tıpkısı savaşta ilk kez kullanıldı.

1900- Almanya ile ABD beyninde lif kullanımı başladı.

1922- Halas Savaşı’nda, Yunan Orduları Başkomutanı General Trikopis köle edildi.

1925- Içeri ve zaviyelerin kapatılmasına ve memurların kapela giymesine değişmeyen verildi.

1929- Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği geçmiş gösteriş yarışmasında Feriha Tevfik Kadın, Türkiye güzeli seçildi. Feriha Tevfik, beyaz perde ve oyun oyuncusu oldu.

1930- Mustafa Eksiksizlik Ciddi, Sadri Maksudi (Arsal) Komutan’in “Türk Dili İçin” adlı kitabına şunları yazdı: “Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını alim Türk milleti, dilini dahi ecnebi dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır.”

1938- Hatay Devletinin kuruluşu ilan edildi. Hatay Ulus Meclisi önceki toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen’i cumhurbaşkanı seçti.

1945- Japonya Başbakanı Suziki, Tokyo Körfezi’ndeki Missouri Zırhlısı’nda Japonya’nın yönetiminin General Mac Arthur’a devrini öngören anlaşmayı imzaladı. KÖLE Başkanı Truman zaferi car etti ve İkinci Dünya Savaşı sona erdi.

1954- Ho Chi Minh, kullanılmamış kurulan Kuzey Vietnam Cumhuriyeti’nin başkanlığına seçildi.

1968- İran’daki depremde 11 bin birey öldü.

1968- Gazeteciliği çığır edinmiş geçmiş karı yazarlardan Sabiha Sertel, 73 yaşında Bakü’dahi ölüm etti.

1974- Türkiye Ilmî ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Bilgelik Ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen matematik, Erdal İnönü hikmet, Kazım Türker tıp dalında hediye aldı.

1985- Grup Limanı açıklarında 3 bin 400 sene önceki batan, fil cerrar pırtı ve bakır, kalay parçalarıyla hamile gemi enkazı bulundu.

1994- Halterci Naim Süleymanoğlu’na Uluslararası Olimpiyat Komitesince, “Yüzyılın Genişlik Kıvrak Sporcusu Ödülü” verildi.

2001- İlk ruh naklini gerçekleştiren Güney Afrikalı ihtisas cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs’ta öldü.

2011- BM Sormaca Komisyonu, Semavi Marmara saldırısıyla ilgili hazırladığı 105 sayfalık raporunu Genel Sekreter Ban’a sundu. Raporda, İsrail ordusunun ekstrem ve açıklama edilemeyen korkulu kullandığı, yolculara keskin muamelede bulunduğu belirtildi. Bunun konusunda Türkiye, İsrail’le diplomatik ilişkilerini ikinci katip düzeyine indirdi, İsrail’le arasındaki askeri anlaşmaları askıya aldı.

2015- Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları haiz şişme bot battı. Olayda, annesi ve kardeşiyle boğulan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedi, Doğan Haber Ajansı muhabiri Nilüfer Çıpa yoluyla fotoğraflandı. Türkiye ve arsıulusal kamuoyunda yankı uyandıran foto, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi.

2016- Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov, 78 yaşında hayatını kaybetti. 27 yıldır Özbekistan’ı yönetmen Kerimov, karın kanaması nedeniyle hastanede tedavi görüyordu.

2016- Rusya ile Türkiye arasındaki charter uçuşlarının yeniden başlamasının ardından önce tayyare, Moskova’dan Antalya’ya indi.

2016- F klavyenin mucidi, Uluslararası Bilgelik İşlem ve İletişim Federasyonu Türkiye Temsilciliği Onursal Başkanı Dr. İhsan Sıtkı Yener, 91 yaşında irtihal etti.

3 Eylül

1683- Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.

1783- İngiltere, Paris’te imzalanan anlaşmayla MEMLUK’nin bağımsızlığını tanıdı.

1869- İstanbul’da Atlı Tramvay, Konstantin Karopana marifetiyle çalıştırıldı.

1883- Rus yazar İvan Turgenyev, Paris hakikat öldü.

1895- İlk hevesli futbol maçı yapıldı. Latrobe, Jeanette’yi 12-0 yendi.

1908- Türkiye’deki önce haftalık eğlendirme dergisi “Çeşit” yayımlanmaya başlandı.

1912- Deniz Kuvvetlerine kayıt bulmak amacıyla dünyanın önceki konserve fabrikası İngiltere’bile açıldı.

1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.

1939- Ankara Radyo gazetesinin önceki sayısı çıktı.

1939- Almanya’nın Polonya’yı işgalinden iki dönme bilahare İngiltere ve Fransa, Almanya’ya cenk ilan etti.

1952- Dert Dağı zirvesine Türk bayrağı dikildi.

1983- Nail Çakırhan, Koca Han Mimari Ödülü’nü aldı.

1988- Eski başbakanlardan Ferit Melen memat etti.

1999- İstanbul Radyosu’nun ilk spikerlerinden Tarık Gürcan, İstanbul’da 71 yaşında öldü.

2006- İstanbul Fatih’te İsmailağa Camisi’nin emekli imamı Hezel Ulvi Öztürk bıçaklanarak öldürüldü. Öztürk’ü bıçaklayan Mustafa Erdal, camide bulunanlar eliyle linç edildi.

2008- Reisicumhur Abdullah Gül, Ermenistan Cumhur Reisi Sarkisyan’ın Erivan’daki Türkiye-Ermenistan Acun Kupası ekip elemesi ayak topu karşılaşması üzere yaptığı daveti akseptans etti.

2013- 28 Küçük Ay süreci yerine bildik döneme ilişkin çarkıt Erkânıharbiyeiumumiye 2. Başkanı Orgeneral Çevik Ayrımsız ve sakat YÖK Başkanı Kemal Gürüz’ün da aralarında bulunduğu 103 sanığın, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni zorla devirmeye, düşürmeye katılım” suçundan yargılanmasına başlandı.

4 Eylül

1063- Nazik Selçuklu Devleti’nin kurucusu Tuğrul Koca öldü.

1682- İngiliz astronom Edmund Halley, elan sonraları öz adı verilen akrep yıldızı gördü.

1886- Apaçi yerlilerinin şefi Geronimo, KUL birliklerine teyit oldu. Son iri Amerikan-domestik savaşı sona erdi.

1919- Sivas Kongresi, Mustafa Eksiksizlik Rabıtalı’nın konuşmasıyla açıldı.

1932- Acun Barış Konferansı, Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplandı.

1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet yerine işletilmeye başlandı.

1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul’da Atatürk’ü musahabe etti.

1970- Şili’birlikte sosyalist şef Salvador Allende komutan seçildi.

1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Doğu Beceri Üniversitesi Rektörü oldu.

1990- Gazeteci edip Turan Dursun, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.

1996- Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Ağızcıl Çelik, İsviçre eliyle Türkiye’ye iadeli edildi. Çelik, 16 Eylül’de 17 sene aradan sonra çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

2013- Edip Yaşar Eksiksizlik’e, Ermenistan Firez Bakanlığınca “Krikor Naregatsi” nişanı verildi.