Mevsimsel tarım işçileri, Türkiye’nin ciharıyek yanı sıra cebin teri dökerek üretime ulama sağlıyor.
Tarım ve hayvancılıkta mutluluk ekonomisine şanlı katkıda mevcut Gün Doğusu ve Güneydoğu Rum kentleri, eş gücüyle bile üretime destek veriyor.
Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonra üçüncü tam vadi düzlük Şanlıurfa’birlikte bile kâh aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda aile üstelik evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Sazak’den Ordu’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya büyüklüğünde Türkiye’nin dört bir köşesine anbean tarla ve bahçelerde çalışıyor.
Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, kayısı, lamba karpuzu, şeker hastalığı pancarı, kumpir, çilek, biber, fasulye, günâşık, domates, elma, üzüm ve fındık kabilinden ürünlerin hasat yahut çapalama işlerini eden işçiler, kurdukları çadırlarda kent yaşamı ve teknolojiden ırak gitmek zorunda kalıyor.
Televizyon ve radyoyu kendileri için haddinden fazla ekstrem gören ekincilik işçilerinin bu yaşam koşullarından çocukları da etkileniyor. Kavurucu yunak altında günde arada bir 12 saat harıldamak zorunda küsurat tarım işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonraları site değiştirerek mevsimine bakarak ikinci, üste üçüncü ürünün hasadına katılıyor.
Her yıl sülale ayından itibaren başladıkları yolculukta evvel durakları Çukurova olan ekincilik işçileri, burada seralarda ve karpuz fidesi ekiminde çalışıyor, peşi sıra yerfıstığı hasadı için Osmaniye’ye, soğan hasadı için Amik Ovası’na, tahıl, pancar, nohut ve patates hasadı için İç Anadolu’ya, domates hasadı üzere Ege’ye, sarıerik hasadı amacıyla Malatya’ya peşi sıra fındık hasadı amacıyla Karadeniz’e gidiyor.
Sabahın önceki ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan tarım işçilerine, alelumum çocukları dahi haremlik ediyor. Gittikleri bölgelerde otağ yahut konteynerlerde artan işçilerin ağızlarından sâdır kuma saraka ise “Atlatmak parası için” oluyor.
Tarım işçileri, serencam yıllarda Antalya ve Sazak’e de seralarda işlemek amacıyla gidiyor.
“Türkiye’dahi 2 milyona mümasil mevsimlik seyyah tarım işçisi var”
Harran Üniversitesi Veri Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Lehçe Coğrafya Temel Malumat Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Fakül, AA muhabirine, mevsimlik tarım işçiliği ve göç üstüne tafsilatlı yıllardır akademik icraat yürüttüğünü söyledi.
Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 milyar kişinin gelişim gücüne ihtiyaç duyulduğunu, bunun 450 milyonunun mevsimlik tarım işçisi gücünden karşılandığını belirten Nokta, “Türkiye’de istihdam edilen kestirmece 32 milyon kişiden 5-6 milyonu tarım sektöründe yer almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimlik gezmen tarım işçileri oluşturuyor.” dedi.
Benek, mevsimsel seyyar tarım işçilerinin öz içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani öz yöresinde ama evini infirak ederek zamanının iri benzeri kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Gayr ise ailesiyle devlet dışına çıkanlar kim bu oylumlu aynı sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını kendi evleri ve illeri dışında eylemek için yola çıkarlar. Hemen tıpkısı yöreye dahi gitmezler faal bire bir hayat sürdürürler. Örneğin Malatya’ya kayısıya henüz sonra Karadeniz’e fındığa, İç Anadolu’da şekerpancarına, Çukurova’bile pamuğa, Akdeniz’dahi narenciyeye, Ege’üstelik ise üzüme giderler. Yani yılın az daha büyük bire bir kısmını öz hayat alanları dışında geçirirler.” diye niteleyerek konuştu.
Mevsimlik seyyah ekincilik işçilerinin herhangi bir yıl okullar kapanmadan parçalanmamış familya fertleriyle bulundukları yeri tecezzi ettiklerini belirten Puan, şöyle bitmeme etti:
“O nedenle elimizde sayıya ilgilendiren kemiksiz aynı marifet bulunmamaktadır ancak pandemiyle birlikte sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’üstelik toprak dışına geçmek zorunda mütezayit sezonluk ekincilik işçileri pandemiden affedilmiş tutuldu ve izin alarak mülk dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında dahi benzeri azalma oldu, yani huzursuz olanlar o anda Kovid-19 olanlar ayrımsız kısmı gidemedi ama buna rağmen 2020’dahi resmi cevaz alarak Şanlıurfa dışına çıkan familya sayısı 27 bin civarındadır. Tüm familya fertleri dahil edildiğinde ortaya çıkan tabela 160-170 bin ekincilik işçisine tekabül ediyor. Şanlıurfa’üstelik kül eş fertleri karışma edildiğinde toplanmış sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”
“Mobilite tıpkısı yaşamdan bahsediyoruz”
Prof. Dr. Nokta, Türkiye genelinde sezonluk tarım işçisi üzerine almaç ve donör bölgelerin açık ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:
“Arz çok Şarki ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri yeryüzü fazla sezonluk ekincilik işçisinin olduğu havza kendisine karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Anadolu Bölgesi’nde da olduğunu söyleyebiliriz. Sezonluk ekincilik işçisi düz bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Küçük Asya şekerpancarı, Çukurova iğ ve özge sebzeler, Ege’bile üzüm üzere ürünler… Barhana veren ve düz bölgelerde böyle benzeri mobilizasyon var. Yani mobilite ayrımsız yaşamdan bahsediyoruz. Kaslı ülkelerde mevsimlik ekincilik işçisi mobilizasyona geçe çokça sert ve açık aynı şekilde çocuklar karışma edilmez amma Türkiye’dahi çok ayan ve kemiksiz aynı şekilde sülale fertleri hepsi karışma edilir. Yani henüz kapanmadan torunlar okuldan alınır ve yollara düşülür.
Dolayısıyla Türkiye’da 5-6 milyon kişi tarım sektöründe çalışırken, hem mahalli hem seyyah namına bakıldığında 2 milyona mail benzeri mevsimsel tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati çekici il birlikte Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu büyüklüğünde erdemli olması hasis düşündürücüdür. Çünkü ekincilik potansiyelinin genişlik erdemli olduğu illerden biri.”
Gezmen ekincilik işçilerinin emek takvimi
Çoğunluğu Şanlıurfa’dan başlamak üzere Güneydoğu’dan Türkiye’nin dört bir yanına çalışmaya giden gezmen ekincilik işçileri, bütün yılı az daha memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.
Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimlik tarım işçisi toprak kayması almazken, bu illerden Türkiye’nin ciharıyek yanına iştirakçi gidiyor.
Turist ekincilik işçilerinin faaliyet takvimi ise şöyle:
Ocak: Karpuz fidesi ekimi (Adana)
Küçük Ay: Brokoli, Karnabahar (İzmir)
Mart: Erik (Mersin Ağacı)
April: Şeftali, çilek (Mersin Ağacı), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-salatalık (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)
Mayıs: Karpuz, kumpir, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), pancar çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)
Haziran: Ayçiçeği, sarımsak, pancar (Aksaray), kiraz (Adana), sarıerik, karpuz, kavun (Sazak), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), sarıerik, lamba karpuzu (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve salatalık (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)
Orak Ayı: Sarıerik (Malatya), hububat (Konya), sebze ve kâr (Afyonkarahisar), üzüm (Sazak), benzen mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, kumpir (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), sarıerik (Elazığ)
Ağustos: Fasulye, çükündür (Karaman), turunçgiller (Adana-Mersin), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalaba-Trabzon), üzüm (Manisa), ayçiçeği, domates (Kayseri), nohut, gündöndü, soğan, şeker pancarı (Yozgat), patates ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), ayçiçeği (Bursa), cılız fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik günebakan (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), budala, soğan, domates (Ankara)
Ilkgüz: Gün Çiçeği (Veca), kumpir (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), patates (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, arık fasulye (Bitlis), mısır, çükündür, günâşık (Kütahya), Koz (Balıkesir), çükündür, domates (Eskişehir), dünya ayçiçeği (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)
Ekim: Zeytin (Mersin-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), beyaz zehir kestane kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), zinde fasulye (İzmir), şeker pancarı (Sivas), gün çiçeği (Muş), patates (Teşrinievvel), darı, gündöndü, soğan, kumpir, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)
Son Teşrin: Turp (Osmaniye), kırmızı gözleme (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), mısır (Konya), Trabzon Hurması (Adıyaman)
Çatlak: Havuç (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Okumuş), marul antik altı (Bilecik)
