Bitlis’in Yabani Armut ilçesindeki Selçuki Saha Mezarlığı’nda devam eden kazılarda bakir ortaya çıkarılan 108 mezardaki tezyin ve kitabelerin çözümlemeleri yapılıyor.
Firez ve Turizm Bakanlığının izniyle 210 dönümlük alandaki kazı çalışmaları Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Laf Tarihi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Kulaz başkanlığında yürütülüyor.
UNESCO’nun Acun Kültür Mirası Arızi Listesi’nde vadi düz ve dünyanın genişlik şişman Türk İslam mezarlığı niteliğini haiz alandaki kazı çalışmalarında, hem daha ilk ortaya çıkarılan mezarlar restore ediliyor hem bile yenileri ortaya çıkarılıyor.
Alanında eksper akademisyenlerin bile saha aldığı kazılarda bu sene 40’ı bala 108 mezar gün yüzüne bakir çıkarıldı. Mezarların üzerindeki yazıt ve süslemelerin çözümlenmesine yönelik çalışmalar devam ediyor.
Dr. Öğretim Üyesi Kulaz, AA muhabirine, Selçuki Düz Mezarlığı’ndaki kazı çalışmalarında heybetli bulguların ortaya çıkarıldığını söyledi.
Bu sene ağırlıklı olarak Zalim işgali sırasında açıldığı değerlendirilen ve mezarlığın ortasından sabık yoldaki tahribatı gidermeye müteveccih mücahede yürüttüklerini anlatan Kulaz, şöyle konuştu:
“Burada 20 dönümlük arazinin dolgu toprağını alarak rehabilite çalışması gerçekleştirdik. 3 aşamalı bire bir çalışmamız var. İlk etapta yüzdeki dolgu toprağı alarak oyuntu taşlarını ortaya yararlanmak ve yatkın varsa tayin etmek, ikinci aşamada bunları restorasyona bağımlı burulmak, üçüncü aşamamızı de peyzaj çalışması oluşturuyor. İlk aşamayı bitirdik. Bilcümle dolgu toprağı alarak alanı temizledik. Türk Gün Kurumunun projesi kapsamında da mezarlıkta çalıştığımız ayrıksı aynı düz var. Önceleri acil müdahale edilmesi gereken alanları belirleme etmiştik. Bu proje çerçevesinde mezarlıktaki sekizgen türbe yerine isimlendirdiğimiz yapının etrafında düzentileme yaptık. Kestirmece 3 bin 500 metrekare alanın zemindeki toprağını alarak düzenlemeye gittik.”
“beherglas mezar taşı haddinden fazla bulunmaz”
Mezarlıkta çalışmaların haddinden fazla cepheli sürdürüldüğünü vurgulayan Kulaz, şu bilgileri paylaştı:
“2022 kazılarında 310 mezar taşını restorasyona bağımlı tuttuk. Bunun 108’i yeni mevcut mezarlardır. Restore ettiğimiz bu oyuntu taşlarını elan etraflı ömürlü kuzuluk getirmeye çalıştık. Bilcümle çukur taşlarında tezyin ya dahi abece bulunmuyor. Bazıları kalifiye, bazıları de basit bırakılmış. Süslemeli ve kitabeli çukur taşlarının epigrafik çözümlemelerini yaptık, yapmaya devam ediyoruz. Çalışmalarda ortaya çıkarılan kullanılmamış mezarlardan kısaca 40’ının bala mezarı olduğunu belirleme ettik. Seçme mezar taşı tarihe çerağ markajcı belgedir. Bunları Anadolu’nun tapu kayıtları namına değerlendiriyoruz. Onun üzere taşların seçme biri çok eşsiz. Esas amacımız bu tarihi belgeleri etraflı ömürlü geçirmek, sonraki nesillere elan kuvvetli, kalıcı, okunabilir ve değerlendirilebilir şekilde aktarmak. Bunun üzere çabalıyoruz. beherglas taşın kıymeti çokça aşkın olduğu üzere çalışmalarımızı o bilinçle sürdürüyoruz.”
