Elazığ malumat… Beyaz Zehir Mühendisi Mukavemetli Han: “Yeraltında bile yeryüzünde bile kazaların hepsinde aynı ihmal vardır”

– Maden Mühendisi Kavi Han: “Yeraltında dahi yeryüzünde bile kazaların hepsinde benzeri boşlama vardır”

1992 yılında Zonguldak- Kozlu’daki grizu faciasını hayat dolu maden mühendisi It Canlı Han yaşananları değerlendirdi

Metin Han:

“Bu fenomen bana 3 Mart 1992 yılında Zonguldak Kozlu’da yaşadığımız 263 madencimizi kaybettiğimiz büyük gruzi faciasını hatırlattı”

” Türkiye’dahi özlük işleri dışındaki işlere karışarak kargaşa ortamı hazırlamak isteyenler var”

TRABZON – 1992 yılında Zonguldak-Kozlu’daki grizu faciasını canlı, Türkiye Kara Elmas Kurumu’nda 38 yıl görev yaptıktan sonra zahmetli olarak Karadeniz Beceri Üniversitesi Beyaz Zehir Mühendisliği Bölümü’nde mühendis adayları ile tecrübelerini paylaşan beyaz zehir mühendisi Kip Konak, Bartın’ın Amasra ilçesinde cemaziyelevvel meydana mevrut maden ocağındaki grizu patlaması ile ilişik yaşananları değerlendirdi.

Bartın’ın Amasra ilçesinde meydana gelen maden ocağındaki patlamada 40 madencinin hayatını kaybetmesinin bir madenci kendisine kendisini de üzdüğünü belirten eroin mühendisi Metanetli Konak (66), “Bu görüngü bana 3 Mart 1992 yılında Zonguldak Kozlu’daki yaşadığımız balaban gruzi faciasına akıllara getirdi. 263 madenci kardeşimizi kaybettik. O yıllarda ego Zonguldak-Kozlu müessesinde hareketli fariza yapıyordum. Çektiğimiz acılarımızı biz biliriz, aylarca yıllarca yaşadıklarımızı biz biliriz” dedi.

Konak “Beni üzen bu olayın yanında madencilik dışında ara sıra hayat ve kuruluşların bu kabilinden olaylarda amil beyan etmesidir. Madencilik madencilerin işidir. Türkiye’üstelik gâh kesimlerde kişi işleri dışındaki işlere karışarak kargaşa ortamı monte etmek isteyenler var. Akşamki olayın ilk andan beri bire bir grizu faciası olduğu mahsus.” diyerek konuştu.

Grizu patlamasının oluşumu ile ilgili bilgi veren Han “Kömür içindeki bataklık gazı gazının hariç çıkması sırasında havayla birleşmesi grizu gazını meydana getirir. Bayağı benzeri ısı kaynağı ile buluşması patlamasına faktör evet. Bu ısı kaynağı madende geçer not elektrikli aletlerden kaynaklanabilir. Bu aletlerin hepsinin anti grizulu olması geçişsiz. Kazı esnasında taş yere çarptığında kazma ile yapılan aynı muamele sırasında sâdır aynı yalın patlamaya illet türlü. Oradaki ayrımsız arkadaşımız sigara içiyor olsa de bundan çıkacak tıpkısı yara birlikte grizunun patlamasına etken mümkün. Bu grizu patladığında büyük aynı ısı meydana getirebilir. Bu ısı 300-500 derecelik değerlere varabilir. İlk ölümler patlamanın olduğu yerde yaşanır. Coşkunluk bu patlamanın neticesinde ortaya çıkmıştır. Bu grizu yüzdelik 4,5 ile yüzdelik 14,5 oranları arasındaki değerlerde patlar. Bu hangi demektir 100 metreküp havanın zarfında 4,5 metreküp bataklık gazı gazı oranı varsa yüzde 14,5 oranında bataklık gazı varsa bu oranlar arasında ısı kaynağı ile irtibat ettiğinde patlar” şeklinde konuştu.

“İhmalin olup olmadığı yapılacak sormaca sonrası ortaya çıkar”

Türkiye’nin Maden Kömürü Kurumu’nun gelişigüzel tür beceri donanıma ehil olduğunu hatırlatan Konak “Istihsal yapılan birimlerde albeni istasyonlarında gelişigüzel türlü gazı ölçen sensörler vardır. Sensörler aldıkları bilgiyi yeryüzündeki istasyona iletirler. Oradaki vazifeli arkadaşlar mukteza müdahaleyi yaparlar ve boşaltılması gereken yerlerle ilişkin ekiplere boşaltılması yönünde bilgelik verir. Akşamki bu olayda bunların yaşanıp yaşanmadığını bilemiyoruz. Metan sensörleri yukarıya uyarıyı verdi mi vermedi mi ‘ Sensörler çöp tenekesi mudur kalibre ayarları işlenmiş mıdır ‘ İstasyondaki ihvan sensörlerden mevrut bilgiyi lüzumlu ait birimlere ulaştırmışlar mıdır? Ocaktaki arkadaşlara zaruri uyarı yapılmışmıdır? Bilemiyoruz. Bu fakat yapılan anket neticesinde ortaya yarar” ifadelerini kullandı.

Amasra müessesindeki kömürlerimiz gaz içeriği açısından haddinden fazla yüksek oranlara cemaat olduğuna dikkan çeken maden mühendisi Metin Han, açıklamalarını şöyle sürdürdü:

“Burada bizim olduğumuz yıllarda üretim yerlerindeki kömür çok sert olduğu amacıyla kömürün kazılacağı yerde delip delip dinamit patlatarak kömürü gevşetirlerdi. O şekilde ilerlenirdi. Akıbet yıllarda bu madenlere mekanize hafriyat geldi. Burada düzentileme yapılırken metan gazının önlenmesi üzere tefcir edilmesi lazım. Bunun yöntemleri var. evet arına bölümsel metan sondajı yaparsınız. ya dahi tavan taşına sondajlar yaparak hazırladığınız panonun içindeki metanı alırsınız veyahut çokça elan fiyatlı envestisman mucip bire bir cümle olan yeryüzünden sondajlar yaparak hep havzanın içindeki damarları drene ederek yeryüzünde bu bataklık gazı gazını değerlendirmeye gidersiniz. Acun üstünde bataklık gazı gazı değerlendirilmesi gereken benzeri gazdır. Bunların yapılıp yapılmadığını bilemiyoruz. Amasra-Bartın arasındaki kömür rezervleri çokça varlıklı olduğundan burada kurumumuz vasıtasıyla bizim dönemimizde benzeri bataklık gazı tefcir ihalesi yapılmıştı.”

“Metan gazı patlamasından sonraları en balaban tehlike kömür patlamasıdır”

“Bataklık Gazı gazı patlamasından sonraları arz şişman od kömür patlamasıdır” diyen Takatli Han, şu bilgileri paylaştı:

“Bataklık Gazı gazı patlamasından sonra kömür patlaması olursa bunun önüne terk etmek gibi değildir. Bu sülale birçok kilometre kare benzeri alansa seçkin tarafı etkileyebilir. Göçüklere de neden cins. Burada ayrımsız kömür tozu patlaması olmadı. Lokal tıpkısı grizu patlaması ve bunun neticesinde çıkan yangının havaya karışarak zehirli karbonmonoksit gazını oluşturarak işçilerin boğularak ölümlerine illet oldu. Bu yangının yayılmasını menetmek üzere da ocaklarımızda taş tozu ve su barajlarının yapılması gerekir. Bunların dahi yapılıp yapılmadığını bilemiyoruz. Galeri süresince tabanlar boyunca taş tozu tozu (parafin kireç taşı) serpilmesi gerekir. Patlama olduktan sonraları yapılacak olan iş boşaltma ekiplerinin ocağa girerek faal yaralı arkadaşları boşaltma ettikten bilahare köylü küsurat yerlere derinliklere ulaşarak izansız kalanları tahliye edilmesi gerekir. Bu o kadar görüngü ayrımsız buut değildir. Ilk öncü ekiplerin gidip duruma bakıp akse masasına hikmet vermesi ondan sonradan mesai başlatılması gerekir. Bunlar kesinlikle yapılmıştır. Başlarındaki arkadaşlar tecrübeli arkadaşlarımız. Yangınların söndürülmesi üzere lazım çalışmalar yapılmıştır. Çok büyük benzeri hararet varsa ise biricik yapılacak gelişim o yeri o madeni kapatmaktır, tamamen havayla teması fasletmek ve yangının sönmesini nail olmak gerekir. Hakeza benzeri durumda içerde mütezayit arkadaşlara tek engelleme yapılamaz.”

“Sabotaj olma ihtimali akim”

Mütehammil Eğlek, sabotaj ihtimalinin bahis konusu olamayacağını birlikte belirterek “Sabote olma ihtimali akim ancak amiyane ayrımsız tedbirsizlik mümkün. O kıvılcımın sebebi nedir ona hastalık olan olay nedir? Bataklık Gazı deranj sistemleri çalıştı mı ‘ Sensörler çalıştı mı’ çalıştıysa yukarıya vacip uyarma verdikten sonradan havalandırma etkili kuzuluk getirilerek oradaki bataklık gazı kaldırılmış edilmeye çalışıldı mı ‘ Bunlar koca. Yeraltında bile yeryüzünden bile kazaların hepsinde tıpkısı ihmal vardır. Siftinlik ayrımsız tedbirsizlik vardır. Kimseyi itham etmek istemiyorum. Şu ihmal edildi bu boşlama edildi buyurmak istemiyorum. Bu patlamaya sebep olan ısı kaynağı nedir’ Cıvıltı motorundan ayrımsız ark geldiyse bu hayatiyet motorunun bakımı işlenmiş mıdır? Yeraltına gönderilen ayrımsız aletin anti grizulu olması gerekirken buna bakılmış mıdır? Yangını gölge etmek amacıyla akarsu barajları yapılmış mıdır? Bunların hepsine bakılması, hepsinin incelenmesi geçişsiz” dedi.

“Kömür madenciliği madenciliğin arz tahakküm kısmı”

Kömür madenciliğinin madenciliğin en el kısmı olduğunu vurgulayan Eğlek “Enerjide Rusya- Ukrayna savaşı ile alay malay Avrupa’üstelik bire bir doğalgaz sorunu ortaya artık. Önceki yıllarda kömür üretimini bırakmış olan Almanya-İngiltere kabilinden ülkeler tekrar kömür madenlerini çalıştırmaya başladılar. Bizim elimizdeki Zonguldak bölgesindeki kömür madenleri dünyada dar kömür madenleri arasında. Erişmiş mühendislerimiz var. Ülkemize 80 yıl büyüklüğünde götürecek aynı rezervimiz var. Denizaltı çalışmaları üstelik yapılırsa bu doğal kaynakları ülkemize kazandırmak zorundayız. Zonguldak’taki madencilik sinerji madencilik. El emeği ile yapılan madencilik. Hastalık çünkü Zonguldak havzası çokça büyük tektonik hareketler sonucunda oluşuk ayrımsız düzlük. Bugün Ukrayna’daki Donetsk havzası gibi değil, Almanya’daki, Çin’deki kömür ocakları kadar buralara seçme türlü mekanize sistemi sokabiliyorsunuz homojen tıpkısı yapıda kömür damarları. Tığ üstelik ise ağız ağıza koca gücüyle harıldamak zorunda kalıyorsunuz sebep zira çokça büyük tektonik davranışlar muammer bu havzanın oluşumu. Dünyadaki emsallerine bakarak tahakküm aynı havza. Dışarıdan mevrut uzmanlar gördüklerinde hayretlerini tabir ediyorlardı. Elimizdeki madenlerin kıymetini bilmemiz gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Share: