DİLAN KUTLU

Türkiye’nin dört bir yanından gelerek Antalya’dahi planlı Tarımda Türkiye Yüzyılı Çalıştayı’na katılan çiftçiler, çalıştayın serencam haset soru yanıt bölümünde; iktidarın ekincilik politikalarını eleştirerek Tarım ve Orman Bakanlığı bürokratlarına sorular yöneltti. Çorumlu soğan üreticisi, bire bir üretim planlaması yapılmaması nedeniyle herhangi bir yıl soğanı çöpe döktüklerini söyledi. Diyarbakırlı çiftçi, buğdayın bozukluk sanayiciye çarkıt çiftçiye fiyatlı verildiğini sordu. Adıyamanlı pamuk üreticisi, “Geçen yıl 25-30 liralık olan pamuğu şimdi 11-12 liraya satamıyoruz. Tüccarlara soruyoruz ‘ithal geliyor’ diyor. Girdilerin fiyatlı olmasına rağmen üretmişiz ama satamıyoruz” dedi. Arazi Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal, Türkiye’de üretilen buğdayın kaliteli olmadığını belirtirken; Bitkisel Istihsal (BÜGEM) Genel Müdürü Mehmet Hasdemir ise cehre üreticisine “Lütfen bu süreçte biraz sabredin” dedi.

Çocuk sanayicileri ile sertifikalı zürriyet üretimi özne çiftçileri Antalya’bile bire bir araya getiren ve 2 bölüm süren Tarımda Türkiye Yüzyılı Çalıştayı, güzeşte sona erdi. Çalıştayın son gününde elçi çiftçilerle Ekincilik ve Orman Bakanlığı bürokratları arasında soru-yanıt bölümü gerçekleştirildi.

BÜGEM Umumi Müdürü Mehmet Hasdemir, TBMM Tarım Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı ve AKP Kars Saylav Yunus Tığ, TİGEM Genel Müdürü Hasan Gezginç, TMO Umumi Müdürü Ahmet Güldal, Tohum Yetiştiricileri Zir Birliği (TYAB) Yönetim Kurulu Başkanı Hacı Ömer Güler, çiftçilerin sorularını cevapladı.

Sözleşmeli istihsal modeli mevzuatı ile ilgilendiren düzentileme içerisinde bulunduklarını tamlayan AKPli Kılıç, şunları söyledi:

“Ara Sıra şöyle söylerler Türkiye tarım kanuna koyduğu yüzdelik 1’i hiç vermedi. On Paralık öyle değil. Sebep anca bakarlar bu hatalı nereden geliyor. Direkt bizim doğrudan desteklerimizi alırlar. Gayri yıldızlı hasılamıza bölerler ve bunun altında ayrımsız nicelik çıkarırlar. Amma anca mi takkadak. Bizim yüreklilik sübvansiyonlarımız var. Sulama desteklerimiz var. Makine takım desteklerimiz var. Bunların tamamını koyduğunuz zaman şu anda 1,65. Avrupa ülkelerinin tamamen üzerinde, OECD ülkelerinin tamamen üstünde. Bu boğunuk süreçten geçerken kırsaldaki âdem sayımız azalırken, dünyadaki girdi maliyetleri artarken, bizim sermaye yeterliliği sunu bir iki olan kesimi ayakta tutabilmemiz gerekiyor. Zira köylünün kırsaldaki üreticinin müterakim ayrımsız parası yok. Yani sıkıntılı zamanlarda ‘ya şuradan sakıntı bir beyazca alayım üstelik burada kullanayım. Seneye namına koyabileceğim’ diyerek bire bir format namevcut. O sene kazandıklarıyla gelecek yılı planlamıyor. Siz burada ona ağırlık yaşatırsanız ati sene üretimlerinizde düşme peki. Yayın fiyatlarında artış peki, girdi maliyetleri artar filan. Buradan sürdüremeyeceğini anlayan çiftçi köyden çekilir tıpkısı daha de kavrayışsız dönmez.”

“SİZLERE SÖYLEMEMİZ MÜSTELZIM ŞEYLER VAR. KALİTELİ BUĞDAY İSTİYORUZ”

TMO Umumi Müdürü Ahmet Güldal ise Türkiye’deki buğdayın nitelikli olmadığını belirterek şunları söyledi:

“Buraya gelmemizin ayrımsız karşılığı olması lazım sizlere söylememiz müstelzim şeyler var. Birinci Sınıf buğday istiyoruz. Erke değeriyle nitelik kriteriyle, proteiniyle, sedimantasyonuyla, bir nice özelliğiyle biz artık tıpkı buğday üretebiliyoruz amma kalite noktasındaki eksiğimizi birlikte yükseltmemiz lazım. Soframıza gelen ekmekte hepinizin hakkı var. TMO ve devletin sübvansiyonu var. Ama bu savsaklamak üretimi amacıyla yurtiçinden aldığımız buğdayın daha kaliteli olması geçişsiz. Biz çokça erdemli miktarda buğday aldık depolarımız doldu. TMO’nun depoları doldu ama bibi açıklık vuzuh dikkat ederseniz ithalat yapıyoruz. Eksiğimizi adına koyma babında yapıyoruz ama karşılığı şu. Elimizde yurtiçinde ürettiğimiz buğdaydan çıktı ithal buğdaya istek var alelhusus un üreticileri aracılığıyla.”

Programın soru karşılık kısmında ise çiftçiler, vekâlet bürokratlarına yaşadıkları sıkıntıları anlatarak sorular yöneltti.

ÇİFTÇİNİN SORUSUNA YANIT VEREN TMO MÜDÜRÜ GÜLDAL: “SANAYİCİYE PARA KAZANDIRMIYORUZ ANCA ANLAŞILMASIN”

Diyarbakırlı çiftçi Tarık Arca, buğdayın neden sanayiciye karışık çiftçiye fiyatlı verildiğini sordu. Dikici Arca’nın sorusuna yanıt veren TMO Umumi müdürü Güldal, şöyle konuştu:

“Biz un regülasyonu programı yürütüyoruz. Türkiye’deki herkesin sofrasında olan ekmeğin bundan kaynaklanan maliyet artışını kesmek için minimize gitmek üzere üstenme almak neredeyse unun çuvalını belli ayrımsız fiyattan feda etmek kaydıyla un fabrikalarına 4 bin 500 liradan buğday satıyoruz. Ama bilcümle fırıncı esnafı bu undan atlatmak yapıp akla yatkın fiyatlardan ekmek satışı bitmeme ediyor. Amma arpa satışını tığ yüzde 25 oranında piyasa fiyatlarının altında açıkladık ve satışa bitmeme ediyoruz. 5 bin 250 liradan rüşvet satıyoruz. Yani buğdaydaki fark ağız ağıza savsaklamak özelinde tıpkı hassaslık olduğundan dünya. Atlatmak yer esas besin maddesi ve herkesin sofrasında olan ayrımsız gıda maddesi. Devletimizin destekleme etme talimatı bize verilmiştir. Sanayicilere servet kazandırmıyoruz öyle anlaşılmasın”

PAMUĞUNU SATAMADIĞINDAN YAKINAN ÇİFTÇİYE BÜGEM UMUMI MÜDÜRÜNDEN ‘SABREDİN’ ÇAĞRISI

Adıyamanlı iğ üreticisi Ramazan Durmuş ise, “Sabık 25-30 lira olan pamuğu deminden 11-12 liraya satamadıklarını” rapor ederek, “Tüccarlara soruyoruz ‘ithal geliyor’ diyor. Girdilerin fiyatlı olmasına rağmen üretmişiz amma satamıyoruz malımızı. İthal mevrut pamukların durdurulmasını, bizim malımızın satılmasını istiyoruz” dedi. BÜGEM Umumi Müdürü Hasdemir, “Cehre üreticilerimiz şundan emniyetli olsun. Tığ iğ üreticilerinin yanındayız, süreci yakından takip ediyoruz. Girdi maliyetlerindeki artışı gördüğümüz üzere bütçe imkanları içinde arz çok süt matbu desteği yaptığımız yayın iğ oldu. Amma hasat dönemine gelindiğinde dünyada pamuk fiyatlarında çok korkulu tıpkısı enkaz yaşandı. Amma sakıncasız olun bu pamuğunuz elinizde kalmayacak değerinde satacaksınız. Lütfen bu süreçte az buçuk sabredin” diye cevap verdi.

“BAYRAMDA SEYRANDA ÇALIŞIYORLARMIŞ. TANRI KOLAYLIK VERSİN AMA TAMLIK BU ÇALIŞMALARA RAĞMEN BİZİM SORUNLARIMIZ ÇÖZÜLMÜYOR”

Çorumlu soğan üreticisi bir dikici ise “Soğanı rastgele sene çöpe döküyoruz bununla ilişik tıpkı istihsal planlaması namevcut. Marketten 16-17 liraya soğan alıyoruz benim köyümde soğanım var depolarımda 4 liraya satamıyorum” diyerek dert yanarken; Konyalı ekinci Mesut Çetinkaya, TMO Umumi Müdürü Güldal’ı eleştirerek şunları söyledi:

“Sayın müdürüm, say arkadaşlarına teşekkür ederek konuya değindi. Hafta sonları çalışıyorlarmış, bayramda seyranda çalışıyorlarmış. Cenabihak onlara zahmetsiz versin ama tekmil bu çalışmalara rağmen bizim sorunlarımız çözülmüyor. Sıcak çiftçileri şu anda mısırını tarlanın başına dökmüş yağmur altında nereye satacağını düşünüyor… Tığ bayramın evvel günü birlikte meze yapmıyoruz 7-24 arazinin zarfında tüvana insanlarız. Bibi mısırcının yüzde 25’i mısırını biçmiş değil. Satacak düzlük bulamıyor. Darı elimizde patladı.”

Güldal, üreticiye, “Tabi hafta böylecene çalışıyoruz kastım, Kurban Bayramı’ydı ve hububat hasat döneminin yer kısık günleriydi, mısır dönemi değildi. Hamam’ta 60 bin titrem lisanslı antrepo sabık hafta itibarıyla faaliyete geçti. Bu depolardan 10 bin tonunu TMO’ya nişane satacak üreticiler versin diye rezerve ettik. Ama üreticimiz gidiyor, TMO’ya satmıyor. Emanete bırakarak satmama eğilimine girdiği için depo doluyor. Tığ lisanslı depolarda buğdayı satarak mısıra yer açıyoruz. Tığ aldırışsız kalmayız. Kurumumuzu hafife alır üzere bir tabir kullandınız. Bunu kabul etmiyorum çünkü arkadaşlar fedakarca çalışıyorlar. Cins olduğu büyüklüğünde müzaheret etmeye çalışıyoruz. Görevimizi olağandan yapmaya çalışıyoruz” cevabını verdi.