Cumhurbaşkanlığının kararıyla 2021’da nazik bölümü “Stabil Korunacak Hassas Alan” car edilen Kızılırmak Deltası Sulak Alan ve Kuş Cenneti’nin UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde saha alması için çalışmalar sürüyor.
Samsun Valiliği, İstanbul’bile ulusal medyada etkin 15 basın mensubunu nida ederek, kentin tarihi ve turistik yerlerini tanıtmak için seyahat düzenledi.
Bu kapsamda, evvel zaman Ladik ilçesindeki ahşap mimarisi açısından Osmanlı dönemi özelliklerini yansıtan Ambarköy Bulutsuz Hava Müzesi, Belediye Reisi Nurhan Yararlı Özel, Şahinkaya Kanyonu ise Vezirköprü Belediye Başkanı İbrahim Tutkun Edis eşliğinde basın mensuplarına tanıtıldı.
Gezinin bir başka durağı olan Kızılırmak Deltası Sulak Düzlük ve Kuş Cenneti, Türkiye’nin yeryüzü mebzul mahfuz alanlarından biri olmasıyla dikkati çekiyor.
Kızılırmak Nehri marifetiyle taşınan alüvyonlar yardımıyla oluşan ve üstünde 7 göl barındıran deltada, şita aylarında yağış oranlarının artmasıyla göller birleşik bir görüntü oluşturuyor.
Deniz ile göller arasındaki kum tepecikleri, sazlıkları, gölleri ve doğasıyla gezici çekmeye bitmeme fail deltada, saf ortamlarında özgürcesine dolaşan mandalar ve yılkı atlarını bile yok etmek olabilir.
Bugüne kadar 362 kuş türü, 554 nebat, 35 balık, 42 memeli, 260 omurgasız, 13 sürüngen ve 12 yüzergezer türü için yaşam alanı sağlayan deltada, her yıl 6-7 milyondan çok kuş, dünyanın bildirme gösterişli göç yollarından Afro- Avrasya Palearktik yolu boyunca cenup ve kuzeye göçmeden geçmiş burada konaklıyor.
Delta, vücut boş araçlar ve bisikletlerle gezilebiliyor. Düzlük, kameralar ve rutin denetimlerle arama altında tutuluyor.
Kuş halkalama çalışmaları yapılıyor
Gönüllü üniversite öğrencilerinin dahi görev aldığı alanda, bir nice noktaya kurulan hayalet ağlar, bölgeye ilk kez uğrayan kuşların halkalanması ve gelişimini izlem için kullanılıyor.
Halkalama noktasında benzeri araya mevrut gönüllüler, kuşun cinsi, ağırlığı, kanat uzunluğu, tüy rengi, cinsiyeti ve ağız yapısı kadar özellikleri belirleyip tıpkı deftere kadar ediyor. Elan bilahare ayağına takılan bölüt numarası vasıta edilen kuş, göç serüvenine beklemek için tabii dirim alanına salınıyor.
Ağlara takılan kuş elan önce halkalanmışsa, ilk kaydı bulunup kuşun vücudundaki değişimler gömlek alınarak erkin bırakılıyor.
Kızılırmak Deltası Sulak Kayran ve Kuş Cenneti Sorumlusu Porte Yılmaz, alanın 560 bin dönümlük Bafra, 19 Mayıs ve Alaçam ilçelerinin birleşimiyle meydana geldiğini söyledi.
Türkiye’da tanıdık kuş türü sayısının 494, alanda görülenlerin sayısının 362 olduğunu anlatan Yılmayan, bunlardan 160 türün deltada üreyenler olduğunu bildirdi.
Yılmaz, “Genelde kuşların güç olduğu zamanlar açıklık, sülale ve küçük ay ayları. Kuzeyde göllerin donmasıyla kuzeyden güneye ayrımsız kafile başlıyor. Efsanevi Karadeniz blokunu geçtikten sonraları beslenme alanı namına önceki burayı görüyor. Korunaklı aynı nahiye, rızık yönünden ensesi kalın, hayat alanı ona makul olduğu amacıyla burada konaklıyor. Amma yaz şita burada 160 türü görebiliyorsunuz.” diye konuştu.
Alanın 2016 yılında UNESCO Acun Mirası sakınma listesine girdiğini, 2018’bile ise daimi listeye kaldırmak üzere müracaat yapıldığını tamlayan Yılmaz, “Burada hayvanların özgürce yaşadıkları çok şişman ayrımsız düz var. Alanda 7 nazik gölümüz var, şita aylarında irili ufaklı bu nüsha 20’ye büyüklüğünde ulaşıyor. Çokça balaban bire bir alan olduğu amacıyla burada kişi başlarına dışarıdan hizmetçi yapılmadan özgürce yaşayabiliyor. Alelumum tenasül dönemlerinde de gine bağırsak kısımlarda kuş yoğunluğunu gelen ziyaretçilerimiz görebiliyor.” ifadelerini kullandı.
“Burası Samsun’un akciğerleri”
Yaralı bulunan hayvanlara, Aşılanmamış Hayvanları İlk Yardım Ünitesinde baytar doktor kontrolünde müdahale edildiğini bildiren Yılmaz, fakat genelde tabii hayat alanı olduğu amacıyla yaralıların kumanya zincirine dahil olduğunu kaydetti. Yılmayan, “Kesim vakit kaybetmeden kanatlılara değil, olgunlaşmamış yılkı atlarına, sığırlara, mandalara, yaban tavşanlarına, su samurlarına, görgüsüz, tilki, karışık domuzu, uzun hayvan, kertenkele, ur atılmak için bir nice canlıya sülale sahipliği yapıyor.” dedi.
Yılmayan, korunması ve türlerin zooloji bahçesi gibi değil natürel ortamlarında görülmesinin bölgenin bildirme büyük özelliği olduğunu anlatarak, alanı “Samsun’un akciğerleri” diyerek tanımladı.
“Kesinlikle UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girecek”
Samsun Valisi Zülkif Dağlı ise Kızılırmak Kuş Cenneti’nin gerçeklik tıpkısı natür şaheseri olduğunu söyledi.
Bölgenin UNESCO Dünya Mirası Listesi üzere aday olduğunu anımsatan Görgüsüz, şöyle konuştu:
“Onunla ilişkin süreci Dışişleri Bakanlığı ile yürütüyoruz. Bura bunu olağandan türe fail bire bir mekan. Burada 250’nin üzerinde yılkı atı, camız varlığımız var. Türkiye’nin en aşkın camız varlığı Samsun’dadır. Bitki Örtüsü fauna açısından varlıklı. Cemi bitkileri, hayvanlarıyla tüm aynı başeser. Geçmiş inanmamız gerekiyor. Ilk sahne namına başlar. Arkası Sıra biraz daha gelişir, bilahare konkre adımlar atılır ve sonuca ulaşılır. Buranın kesinlikle UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne gireceğine inanıyoruz.”
Ilbay Dağlı, alanda zorlu haddinden fazla kaide olduğuna meni ederek, şunları kaydetti:
“Bu kurallara riayetkâr olmak suretiyle burayı tamlık insanlığa boşaltmak üzere uğraşıyoruz. Burası esasta gizli bire bir cennet. Maatteessüf çok çok bilinmiyor. En aşkın tanıtımda aynı artımız olacak. Dünya burayı bilecek. Bu nev alanları gelip kaldırmak isteyenler, kuş gözlemcileri, karavanla gelip buralarda durmak isteyenler var. Burada normal bina malzemeleriyle yapım fayrap etmek filhakika tür değil. Dünyada bunun kabil İspanya’üstelik, Polonya’dahi buna benzer yerler var ama bunlar tamamen turizme dönüştürülmüş. Tığ dahi burayı turizme ve halkın hizmetine boşaltmak istiyoruz.”
